۷ آوریل روز جهانی کارتون و کاریکاتور | هفتم آوریل، را روز جهانی کاریکاتور و کارتونیست ها نامیده اند که همه ساله این روز در اغلب کشورها گرامی داشته می شود. این روز را به همه فعالان عرصه کارتون و کاریکاتور تبریک عرض می‌کنیم.
به گزارش انجمن هنرهای تجسمی استان اردبیل برای انتقال پیام و در واقع ارتباط با مخاطب ابزارهای مختلفی وجود دارند موسیقی، نقاشی، شعر، کاریکاتور و کارتون و … . بنابراین کاریکاتور و کارتون نوعی ابزار و وسیله است برای ایجاد ارتباط وانتقال پیام برای تفاهم و همدلی. کاریکاتوریست‌ها سوژه‌های خود را در هر جایی پیدا می کنند بسیاری از کاریکاتوریست ها سوژه‌های خود را از میان سیاستمداران، و نهاد‌ها و ارباب قدرت در جامعه بر می‌گزینند. بنابراین سوژه‌هایی مانند قضات، نظامیان، پلیس و مقام‌های صاحب قدرت در جامعه به سوژه‌هایی مناسب تبدیل می شوند. (۱)
کارتون و کاریکاتور در اردبیل :
کارتون و کاریکاتور را می‌توان از جمله شاخه‌های هنری نام برد که طرفدار بیشماری دارد. خلاقیت، ایده پردازی، تکنیک هنری، قدرت تحلیل مسائل روز، طنز و نقد، از جمله شاخصه‌های یک کاریکاتوریست موفق به شمار می‌آید. شاید ساده به نظر برسد اما توانایی تکنیکی بالایی در یک اثر کارتون و کاریکاتور نهفته است. حتی اگر از ساده‌ترین عناصر بصری و یا تکنیک‌های دیجیتال برای خلق اثر استفاده کرد.
اردبیل از جمله استان‌هایی به شمار می‌رود که هنرمندان توانمندی در زمینه کارتون و کاریکاتور، در خود جای داده به وطوری که هر روز شاهد افتخار آفرینی‌شان در عرصه‌های ملی و بین‌المللی هستیم.
از هنرمندان شاخص که در زمینه کارتون و کاریکاتو توانسته اعتبار جهانی به دست‌آورد، می‌توان به استاد جواد علیزاده اشاره کرد. استاد جواد علیزاده متولد دیماه ۱۳۳۱ و از هنرمندان بین‌المللی و نامدار ایران در عرصه کارتون و کاریکاتور به حساب می‌آیند.
کارتون و کاریکاتور در اردبیل با فعالیت پرشور هنرمندان اصغر زارع ، داور نجفی ، رسول حاجی‌زاده(کارتون و کاریکاتور، انیمیشن)، مرحوم دکتر شهرام رضایی(کارتون و کاریکاتور، نقاشی)، حسین رحمتی، قاسم لطفی(نقاشی، کارتون و کاریکاتور)، فیض‌اله بهتری، اکبر روحی(کارتون و کاریکاتور، گرافیک)، کریم عظیمی، شیرین قلی‌پور(تصویرسازی، کارتون و کاریکاتور)، معصومه ماهی‌کار، بهرام بابایی، خسرو حیدری(گرافیک، نقاشی، کارتون و کاریکاتور)، سهراب خیری، بهنام پورمهدی، سمیه دادمهر، یلدا هاشمی‌نژاد، محسن دمندان(تصویرسازی، کارتون و کاریکاتور)، بهنام آخربین(مجسمه و کارتون و کاریکاتور)، سعید بنازاده(کارتون و کاریکاتور، انیمیشن)، ساناز خادم‌یحیوی، نرگس جوان‌مجیدی، الهه خرامان، نیلوفر کبودین(تصویرسازی،کارتون و کاریکاتور)، پریسا احمدی(تصویرسازی، کارتون و کاریکاتور)، احمد حاج‌بابایی(کارتون و کاریکاتور، گرافیک)، فاطمه اکرامی، نادر محمدی(کارتون و کاریکاتور، مجسمه)، لیلی سلیمی(کارتون و کاریکاتور، گرافیک)، باقر واثق(کارتون و کاریکاتور، طراحی)، سید سجاد علیزاده(کارتون و کاریکاتور، طراحی، نقاشی)، محسن فرخی جمادی، نوید طالبی‌نیاری(گرافیک،کارتون و کاریکاتور)، فرنوش قرآن‌خوان، فاطمه ممی‌زاده، مهیار موسوی، امیر بیگ‌زاده، هومن یاسینی(عکاسی، گرافیک، کارتون و کاریکاتور)، مریم خرمی، سمانه حسنی، شهرام یعقوبی‌مجد(کارتون و کاریکاتور، صنایع‌دستی)، مهسا صفوی، نگار شیردل، مهدی آقایاری و سایرین، روند رو به رشد خود را ادامه داده و به محافل بین‌المللی راه‌یافته‌اند.
از جمله افتخارات بین‌المللی هنرمندان کاریکاتور و کارتون اردبیلی می‌توان به جایزه آیدین دوغان ترکیه، زیتون قبرس، ملانصرالدین، صلح ایتالیا، جشنواره‌های معتبر بین‌المللی چین، فیلیپین، مقدونیه، بلغارستان، صربستان، رومانی و … اشاره کرد که اگر بخواهیم تک به تک نام ببریم طومار بلند بالایی را شاهد خواهیم بود.
از همه هنرمندانی که باعث شده‌آند امروز با غرور سرمان را بالا بگیریم و به وجودشان افتخار کنیم بی‌نهایت سپاسگزاریم.
تاریخچه کاریکاتور :
کاریکاتور از ریشه کلمه ایتالیایی «کاریکارا» به معنی غلو و اغراق و پرکردن گرفته شده‌است و نیز به مفهوم شباهتی که در آن خصوصیات و خصلت‌های ویژه موضوع به نحوی اغراق‌آمیز و غیرطبیعی نمایان شود تعریف نموده اند. بنابر این تعریف : «در هر چیز که افراط شود، آن چیز به کاریکاتور تبدیل خواهد شد و کاریکاتوریست با این اغراق و برجسته نمایی تلاش دارد مخاطب را به تفکر وادارد و یا اینکه در مخاطب خود ایجاد پرسش نماید.»
به نظر می‌رسد که واژه کاریکاتور نخستین بار توسط شخصی به نام موسینی ( MOSINI ) در سال ۱۶۴۶ میلادی به کار رفته باشد و او نیز به نوبه خود این واژه را کاراچی،( CARRACI ) یعنی نقاشی‌های خیابانی بلونیایی هم عصر خویش گرفته باشد. چرا که این نقاشی‌ها همواره دارای عناصری اغراق آمیز بودند که سوژه‌ها را مضحکه می‌کردند. همچنین ممکن است که کاریکاتو از واژه کاراتره ( CARATTRE ) و یا کارا ( CARA ) اسپانیایی به معنای صورت اخذ شده باشد. عمده‌ترین بخش هر کاریکاتور صورت آن است. فی المثل در صورت‌های کاریکاتوری که آلبرشت دورر و لئوناردو داوینچی هر دو مستقلاً حدود سال ۱۵۰۰ ترسیم کرده‌اند، صورتهایی با دماغ دراز و چانه دراز مشاهده می‌کردند. (۱)
پیدایش کاریکاتور به معنای امروزی :
هنر کاریکاتور خیلی پیش از پیدایش روزنامه نگاری و حتی اختراع صنعت چاپ در دنیا رواج داشته و در واقع عمری به درازای تاریخ مکتوب انسان دارد. این هنر در عصر باستان شناخته شده و رواج داشته است. اولین کاریکاتورهایی که در آنها مسائل سیاسی و اجتماعی مطرح شد، در حفاری‌های شهر پمپی به دست آمده که تقریبأ ۱۹۰۰ سال پیش در زیر گدازه‌های آتش فشانی پنهان بود. این کاریکاتورها بر روی ستون‌های سنگی کنده شده بود و در معرض دید همگان قرار داده می‌شد. در قرن اخیر اگر چه در نقاشی‌های نقاشان بزرگ قرن ۱۶ میلادی، از قبیل هولباین، بروگل نقشهای کاریکاتور فراوان به چشم می‌خورد، اما سنت کاریکاتور سازی که اساس آن تاکید بر جنبه‌های خنده آور اشخاص، موضوع کاریکاتور است. در قرن ۱۷ میلادی به دست آگوستینوکاراچی در ایتالیا پایه‌گذاری شد. (۱)
انواع کاریکاتور:
کاریکاتور از نظر شکل و طراحی پنج نوع است که عبارتند از:
- کاریکاتور ساده : در این کاریکاتور طراح، تناسب اعضای بدن انسان و اشیا را تغییر می‌دهد.
- کاریکاتور هجایی : این طرحها کاریکاتورهایی هستند که ضمن تغییر عیب جو و ریشخند کننده نیز هستند. در کاریکاتورهای سیاسی، بیشتر از این طرحها استفاده میشود.
- طرح‌های کمیک : معمولاً ژورنالیستها، صفحه فکاهی خود را از این طرحها پر می‌کنند. هدف اصلی این طرحها بیشتر خنداندن خوانندگان روزنامه یا مجله است و طراح، اهداف تزیینی و یا اجتماعی را دنبال نمی‌کنند.
- طرح‌های ساده : نقش اصلی و اساسی آن انتقاد و تفسیر کارها و فعالیت‌های روزانه در روزنامه و مجلات است.
- طرح‌های فانتزی : این طرحها هم کم و بیش کمیک هستند اما تخیل در آنها نقش اساسی دارد.
محمود ثنایی (زاده ۱۲۹۹_ ۴درگذشته آذر۱۳۶۱) متخلص به «شهرآشوب» شاعر، تصنیف سرا، کاریکاتورساز و داستان نویس معاصر ایرانی است. بیشتر شعرهای او غزل هستند. (۱)
از اساتید برجسته کشور نیز می‌توان به اساتید کامبیز درم‌بخش، محمد‌علی بنی‌اسدی، جواد علیزاده، حسین رحیم خانی، غلامعلی لطیفی، مسعود ضیایی، احمد عربانی، بهمن عبدی، محسن نوری نجفی، سید مسعود شجاعی طباطباعی، بهرام عظیمی، جمال رحمتی، علی مریخی، مسعود ضیایی زردخشویی، علی جهانشاهی، فرهادرحیم قراملکی و بسیاری دیگر را نام برد.
نامگذاری و پیدایش روز جهانی کاریکاتور :
بیش از صد سال قبل دقیقا در ۷ آوریل ۱۹۰۶ نشریه طنزی در آذربایجان منتشر شد که شرق را تکان داد. با نگاهی به فضای بسته مملو از خرافات ، جهل و دیکتاتوری آن روزگار متوجه می شویم تاثیر این نشریه و کارتونهایش در بیداری و حرکت توده های مردم چقدر موثر بوده است. انقلابهایی در منطقه تحت تاثیر این جریان بوجود آمد که از جمله آنها به انقلاب مشروطیت درشهر تبریز و بعدا در کل ایران و ترکهای جوان در ترکیه می توان اشاره کرد. این انقلابها مردم را صاحب رای کرد و استبداد را به زانو در آورد. کارتونهای این نشریه که در آذربایجان و ایران منتشر شد بسیار روشن و قابل فهم درعین حال قدرتمند و زیبا بودند.
به احترام کارتونیستهایی که مورد تکفیر قرار گرفتند مورد تعقیب قرار گرفتند اما رسالت خود را درست انجام دادند این روز را روز کارتون و کارتونیستها می نامیم. همه ساله از سال ۲۰۰۵ مراسمی در برخی کشورها و شهر ها در این روز برگزار میشود که امیدوارم بیشتر و گسترده تر شود. (۲)
منابع :
۱ـ گالری آنلاین
۲ـ تبریز کارتون
بازدیدها: ۱۱۱
